Mieszkańcy Grajowa
Siostra Emila Podoska urodziła się 7 września 1845 roku w Grajowie, jako jedenaste z piętnaściorga dzieci Jakuba Józefa Podoskiego herbu Junosza i Marii Kołodziejskiej z Ochotnicy Dolnej. Ochrzczona została w Ptaszkowej 1 stycznia 1848 roku, otrzymała na chrzcie imiona Emilia Aurelia. Początkowo nauki pobierała od domowych nauczycieli, następnie ukończyła szkołę podstawową (trzyklasową) sióstr klarysek w Starym Sączu, tam przystąpiła do Pierwszej Komunii Świętej i bierzmowania. Naukę kontynuowała w domu gdzie pod opieką dobranych nauczycieli wraz z siostrami kształciła się dalej, korzystając ze zbiorów biblioteki rodzinnej - czytając Pismo Święte i różne dzieła literatury polskiej o tematyce historycznej i religijnej. Po otrzymaniu podstawowego wykształcenia Emilia kształciła się wraz ze swoimi siostrami – Apolonią i Marią w średniej szkole klasztornej sióstr Klarysek w Starym Sączu, którą ukończyła w 1870 roku, odbywając równocześnie praktykę nauczycielką. W tym samym roku wstąpiła do klasztoru sióstr Norbertanek w Krakowie. Tu kontynuowała praktykę szkolną. Uczyła panienki oddawane do szkoły klasztornej na naukę i wychowanie. Habit zakonny otrzymała 24 października 1872 r. Po dwuletnim nowicjacie złożyła w 1874 pierwsze śluby czasowe na okres trzech lat, dalej ucząc w szkole klasztornej, przygotowując się do złożenia ślubów wieczystych. Śluby wieczyste złożyła 12 maja 1878 r. W 1881 r. złożyła egzamin państwowy uzyskując dyplom nauczyciela szkół pospolitych i od razu została mianowana profetką (kierowniczką) szkoły klasztornej. W pracy pedagogicznej oznaczała się roztropnością, wychowanki otaczała matczyną opieką, będąc jednocześnie stanowczą i wymagającą. W 1886 została mistrzynią nowicjatu, pełniąc to stanowisko aż do śmierci. Siostra Emilia zmarła 22 maja 1889 roku na gruźlicę płuc. Odeszła do Boga w opinii świętości. W 1994 roku została przeniesiona z cmentarza salwadorskiego do kościoła Norbertanek w Krakowie.
Proces kanonizacyjny Emilii Podoskiej został otwarty w kaplicy biskupów krakowskich 17 marca 1993 r. Stosowne zeznania złożyli świadkowie, zaś Komisja Historyczna przedstawiła dokumentację odnoszącą się do Służebnicy Bożej. Jednocześnie Komisja Teologiczna wypowiedziała się na temat jej pism, życia i cnót. Proces został zamknięty 22 września 1994 r. Akta przekazano do Kongregacji do spraw Świętych. Autorami wyboru są ks. Stanisław Piech, historyk dziejów teologii i kultury religijnej oraz s. Bogumiła Rytko, norbertanka z klasztoru na Zwierzyńcu w Krakowie. W dniu 12 maja 1995 roku – mocą dekretu z Watykanu – siostra otrzymała tytuł „Sługi Bożej”.
Siostra Emilia Podoska od najmłodszych lat wyróżniała się dużą inteligencją. Posiadała zdolności plastyczne i była uzdolniona językowo (znała j. francuski, niemiecki, łaciński). W codziennym życiu była sumienna i pracowita, a jako wychowawczyni bardzo wymagająca, jednak pełna dobroci i taktu pedagogicznego, ciesząca się pełnym zaufaniem swoich uczennic. W stosunku do wszystkich cechowała ją pogoda ducha i rozwaga. Siostra Emilia konsekwentnie dążyła do świętości. Była człowiekiem modlitwy, kontemplacji i bezkompromisowego oddania się Bogu i ludziom. Swoje życie i cierpienia postanowiła ofiarować w intencji odrodzenia i odnowienia Zakonu, bardzo doświadczonego w tamtym czasie przez zaborców. Pragnęła odchodzić z tego świata z „Regułą” w ręku, jako żywy obraz zakonnej wierności. Pan przyjął jej ofiarę. O życiu wewnętrznym Siostry Emilii dowiadujemy się z jej Notatnika – dzienniczka pt. „Dzień Oblubienicy Pańskiej w obecności Bożej spędzony – rok 1877-1888”. Pisała go z polecenia spowiednika O. Melchiora Kruczyńskiego (franciszkanin OFM), który był również wychowawcą i spowiednikiem Sł. Bożego Brata Alojzego Kosiby (OFM).
Duży wpływ na wybory i życie Siostry Emilii Podoskiej miała rodzina, która wyróżniła się w otoczeniu religijnością i patriotyzmem. To z domu Emilia wyniosła miłość do Boga i Ojczyzny oraz wykształcenie, dzięki któremu mogła jeszcze lepiej służyć Bogu i ludziom. Ojciec Emilii brał udział w powstaniu listopadowym, zaś jego synowie w powstaniu styczniowym. Podoscy wspierali powstania również finansowo. Sprzedali majątek Grajów, a pieniądze przeznaczyli na umundurowanie, utrzymanie i uzbrojenie powstańców.
Rodzina Podoskich była życzliwie i przyjacielsko ustosunkowana do ludu wiejskiego. Świadczy o tym fakt, że członkowie tej rodziny trzymali do chrztu świętego w Ptaszkowej 25 dzieci z rodzin chłopskich. W roku 1846 w czasie „rzezi galicyjskiej” chłopi obronili Podoskich mówiąc: „nasz pan jest dobry dla nas, nie pozwolimy robić mu krzywdy”. Ojciec Emilii – Jakub uwłaszczył chłopów w swoich dobrach. Brat – Hilary, po śmierci ojca, sprzedawał ziemię tylko mieszkańcom wioski i to po bardzo niskich cenach, a służbę dworską obdarował ziemią. Zasłużył się też na polu kultury i rolnictwa, zakładając w pomieszczeniach dworskich czytelnię ludową, kółko rolnicze oraz sklepik. Rodzina Podoskich troszczyła się też o potrzeby Kościoła. Hilary czynił starania, by po przeszło dwustu latach, w Ptaszkowej przywrócono probostwo.
Emilia miała skąd czerpać wzór dobrego postępowania. Wraz z matką i siostrami haftowały szaty liturgiczne, a także prowadziły działalności charytatywną - odwiedzały chorych i starców we wsi, udzielając im pomocy pielęgniarskiej, wsparcia materialnego i duchowego, starając się ulżyć biedzie i cierpieniom. Emilia uczyła dzieci wiejskie Katechizmu, czytania, pisania. Nazwano ją „panią wyjątkowej dobroci”.
Literatura:
Czarnota-Bajorek A., Grajów 1330-2010
„Służebnica Boża Emilia Podoska. Norbertanka. Oblubienica ukrzyżowanego – wybór pism” oprac. ks. Stanisław Piech, s. Bogumiła Rytko, Kraków 1998
„Światło w mrokach. Pamiątka 100 rocznicy śmierci s. Emilii Podoskiej Norbertanki. 1889-1989”, oprac. s. Maria Bogumiła Rytko Norbertanka, Kraków 1987
„Ciebie za Króla i Pana wiecznemi obieram czasy. s. Emilia Podoska Oblubienica Ukrzyżowanego Zbawiciela”, oprac. Renata Dulian, Kraków: Oficyna Wydawnicza Papieskiej Akademii Teologicznej, 1998.
Świeci i Błogosławieni związani z Krakowem, wyniesieni na ołtarze w latach 1979 – maj 2003 przez Jana Pawła II oraz kandydaci do chwały ołtarzy z archidiecezji krakowskiej