Pomnikiem przyrody znajdującym się w Grajowie jest lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) wpisana do rejestru wojewódzkiego pod nr 121905-002 (stary nr 35/3).
W obowiązującym polskim prawie ochrona przyrody regulowana jest przepisami ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody ( Dz.U. 2004 Nr 92 poz. 880). W jej rozumieniu ochrona przyrody polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody. Ww. ustawa wprowadza 10 form ochrony przody. Każda z form spełnia inną rolę w polskim systemie ochrony przyrody i służy innym celom, dlatego charakteryzuje się odmiennym reżimem ochronnym oraz zakresem ograniczeń w użytkowaniu. Formy ochrony przyrody tworzą duży i zróżnicowany zespół środków pozwalających realizować ochronę przyrody, powstały w efekcie rozwoju naukowych podstaw ochrony przyrody i jej wieloletniej praktyki. Zaliczamy do nich:
1) parki narodowe;
2) rezerwaty przyrody;
3) parki krajobrazowe;
4) obszary chronionego krajobrazu;
5) obszary Natura 2000;
6) pomniki przyrody;
7) stanowiska dokumentacyjne;
8) użytki ekologiczne;
9) zespoły przyrodniczo - krajobrazowe;
10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.
Na ternie sołectwa Grajów jedyną zlokalizowana z ww. form jest jeden okaz pomnika przyrody (Rejestr pomników przyrody powiatu wielickiego opublikowany przez Regionalną Dyrekcje Ochrony Środowiska w Krakowie, stan nadzień 1 lipca 2015 roku). Pomniki przyrody to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie. Na terenach niezabudowanych, jeżeli nie stanowi to zagrożenia dla ludzi lub mienia, drzewa stanowiące pomniki przyrody podlegają ochronie aż do ich samoistnego, całkowitego rozpadu. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody ustanowienie lub zniesienie pomnika przyrody następuje w drodze uchwały rady gminy, po uzgodnieniu z właściwym regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.
Pomnikiem przyrody znajdującym się w Grajowie jest lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) wpisana do rejestru wojewódzkiego pod nr 121905-002 (stary nr 35/3). Drzewo rośnie obok kapliczki przydrożnej, w formie kolumny z pierwszej połowy XIX wieku, znajdującej sie w centrum na kopcu ziemnym (nr działki 68/4). Do rejestru pomników przyrody wpisane zostało na podstawie decyzji RL-op-8311/217/70 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie z dnia 2 listopada 1970 roku, a zaktualizowane rozporządzeniem Nr 3 Wojewody Krakowskiego z dnia 30 stycznia 1997 roku (Dz. Urz. Woj. Krąków. Nr 5, poz. 13). Lipa charakteryzuje się obwodem pnia wynoszącym 475 cm i wysokością 16 m.
Uchwałą nr VII/107/2011 z dnia 28 czerwca 2011 roku Rada Miejska w Wieliczce zniosła formę ochrony prawnej z lipy szerokolistnej (Tilia platyphyllos) uznanego za pomnik przyrody rosnącego na posesji prywatnej nr działki 364/2. Drzewo o obwodzie pnia 388 cm i wysokości 21 m, którego, zasięg korony wynosił 14x15 m znajdowało się w złym stanie zdrowotnym, przez co stwarzało poważne zagrożenie dla ludzi i ich mienia.
Literatura:
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Krakowie
mojaziemiawielicka.org